بازیافت زباله های الکترونیکی: از سال 1960 میلادی، پیشرفت ها در زمینه ی تکنولوژی، توسعه علم مواد و پروسه های تولید و ساخت باعث تغییر در زباله های تولیدی مصرف کنندگان و ترکیبات زباله های شهری شد. افزایش حجم محصولات دور ریختنی به یک چالش بزرگ در زمینه ی بازیافت و علی الخصوص بازیافت ضایعات الکترونیکی شده است. تقاضای افزاینده برای محصولات با تکنولوژی پیشرفته منجر به افزایش زباله های الکترونیکی و نقل و انتقال آن ها در بین کشورهای جهان شده است. این مقاله به بررسی چالش های مرتبط با افزایش حجم ضایعات الکترونیکی می پردازد. افزایش تقاضای مواد خام اولیه و پروسه های بدون ضوابط بازیافت ضایعات الکترونیکی در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه باعث افزایش نگرانی ها در این زمینه است. گرچه بازار بازیافت ضایعات الکترونیکی در حال رشد است، لیکن چالش هایی در زمینه ی توسعه ی زیرساخت های لازم مدیریتی و گسترش روشهای موثر بازیافت مواد و نیز طراحی محصولات وجود دارد.

در طول 50 سال گذشته، جمعیت جهانی دو برابر شده است و تمایل به شهر نشینی نیز به تبع آن افزایش یافته است. بیش از نصف جمعیت جهان هم اکنون در مناطق شهری زندگی می کنند. به علت افزایش جمعیت، افزایش شهرنشینی، و همچنین افزایش توقع افراد از میزان رفاه در زندگی، تقاضای آب و نفت خام در 50 سال گذشته دو برابر شده است. (جدول 1) .

مقدار زباله در سراسر جهان، در کشورهای گوناگون با روندهای متفاوت افزایش یافته است. مطابق جدول 2 ، میزان سرانه تولید زباله های شهری (MSW) در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تقریباً سه برابر متوسط میزان تولید سرانه زباله در سراسر جهان است.(مقدار برآورد شده در سال 2000 در آمریکا 760 کیلوگرم بر نفردر سال بود، در برابر مقدار جهانی 234 کیلوگرم بر نفردر سال). علاوه بر این، ناهمخوانی و ناهماهنگی مهمی از نظر سرانه زباله های الکترونیکی بین کشورهای پیشرفته و در حال توسعه وجود دارد.(مقدار برآورده شده زبالههای الکترونیکی در سال 2014 در آمریکا 1/ 22 کیلوگرم بر نفردر سال و مقدار زباله های الکترونیکی در سال 2014 در سراسر جهان یعنی 4/ 5 کیلوگرم بر نفردر سال می باشد).

 

 

در نتیجه پیشرفت های صورت گرفته در زمینه های تکنولوژی مواد، پروسه های ساخت و تولید، نفوذ سریع محصولات در بازار، و از رده خارج شدن های از پیش برنامه ریزی شده، مقدارضایعات تولید شده توسط مصرف کنندگان به ویژهضایعات کامپیوتر و ضایعات موبایل به صورت تصاعدی افزایش یافته است (جدول 3). نسبت معناداری از تولید جهانی زباله های الکترونیکی برای بازیافت مواد در دسترس نیست. در سال 2014 تنها حدود 5/ 6 میلیون تن متر یک از 8/ 41 میلیون تن متر زباله الکترونیکی مستند شد و با بالاترین استانداردها بازیافت شد. انتظار میرود مقدار زباله های الکترونیکی تولید شده در سراسر جهان تا 50 میلیون تن متردر سال 2018 افزایش یابد.

 

بازیافت مواد زباله های الکترونیکی و چالش ها و مسائل بازیافت :

پیشرفت ها در زمینه طراحی که توانایی و پایداری محصولات با تکنولوژی بالا را افزایش میدهد (مثل تخت مدارهای چاپی) مسائل بازیافتی را در زمینه جداسازی عناصر و اجزا و بازیافت مواد به وجود می آورد. مواد موجود در زباله های الکترونیکی، منابع ثانویه ارزشمندی هستند. مدیریت پایدار زباله های الکترونیکی بیشتر از آنکه نیاز به بهبود سرعت بازیافت مواد انتخابشده داشته باشد، نیازمند روشی جامع است. مسائل اصلی در مدیریت زباله های الکترونیکی عبارتند از: حجم تولیدی بالا، تنوع زیاد محصولات، عدم وجود مکانیزم موثر جمع آوری و همچنین عدم وجود شبکه های موثر، وجود مواد سمی، سخت بودن جداسازی زباله ها (زیرا ممکن است اجزا و ترکیبات زباله ها به همدیگر گره بخورند، بپیچند، بچسبند یا جوش خورده باشند)، و در نهایت عدم وجود یا کمبود مشوق های مالی و عدم وجود مقررات و ضوابط کافی.

 

اجزای اصلی زباله های الکترونیکی که دارای مزیت های اقتصادی هستند عبارتند از :

فلزات :

بخشی از ضایعات فلزی شامل آلیاژهای آهن دار و بدون آهن را می توان بازیافت کرد، اما کل فلزات را نمی توان از زباله های الکترونیکی به طور موثر بازیابی نمود. بسته به مقادیر موجود و ارزش فلزات، بازیافت و احیای آهن و آلومینیوم از لحاظ اقتصادی امکان پذیر است. زباله های الکترونیکی همچنین حاوی مقادیرنسبتا زیادی مس، نقره، طلا و پالادیوم هستند که از لحاظ اقتصادی بازیافت آنها مقرون به صرفه است. پروسه های بازیافت فلزات عموماً یا شامل پروسه های استخراج فلزات در اثر حرارت هستند که مصرف انرژی زیادی دارند، و از پروسه های استخراج فلزات بوسیله مایعات استفاده میشود که مصرف مواد شیمیایی در آن بالاست. پروسه های استخراج فلزات در اثر حرارت شامل ذوب فلزات هستند به همین دلیل مصرف انرژی زیاد و محیط های کاری سختی دارند. پروسه های استخراج فلزات بوسیله مایعات به حلال هایی برای حل یا صاف کردن مواد نیاز دارند که با پروسه های بازیابی این حلال ها از محلول ها همراه است. رایج ترین مواد شیمیایی مورد استفاده در صاف کردن مواد عبارت است از : اسید نیتریک و اسید هیدروکلریک، سیانید، هالید، تیوریا ، تیوسولفات. از این رو پروسه های بازیافت مواد و جداسازی، جریان های زباله ای را ایجاد می کنند که نیاز به مدیریت های اضافه تری دارد.

تکنولوژی های مدرن و جدید فرآیندهای هیبریدی و بیو هیدرو متالوژی (فرآیندهای بیولوژیکی-شیمیایی یا بیولوژیکی- شیمیایی-فیزیکی) بازیافت موثر فلزات انتخاب شده از زباله های الکترونیکی را نوید می دهد. واکنشگرهای استخراج شده ملایم (مثل محیط کلریدی، آمونیا-آمونیوم و محیط های مایعهای بدون سیانید) نتایج امیدبخشی را از لحاظ نرخ بازیافت 98 درصد در مس و 70 درصد در طلا نشان دادند.

به کار بردن تکنولوژی های مربوط به نرخ بازیافت بالا که از مراحل استخراج الکتروشیمیایی، فوق بحرانی، واستخراج در خلاء استفاده میکنند برای پروسه های بازیافت زباله های الکترونیکی امکان پذیر است. بازیافت 84 درصدی مس و 89 درصدی سرب به وسیله اکسیداسیون فوق بحرانی آب به همراه جداسازی الکتروکینتیکی به دست آمده است. تکنولوژی های نوین دیگر عبارتند از پروژه های اکسیداسیون نمک ذوب شده، مکانیکی شیمیایی و فراصوتی.

پلاستیک ها :

به علت تولید نسبتا ارزان، وزن سبک، پایداری زیاد و مناسب بودن برای مدلسازی، استفاده از پلاستیک در ضایعات کامپیوتر هم از لحاظ انواع و هم از نظر مقداری افزایش یافته است. با وجود آن که پلاستیکها توان بازیافتی زیادی از دیدگاه جداسازی مواد دارند، بسیاری از اجرای پلاستیکی مورد استفاده در محصولات الکترونیکی دارای افزودنی های سمی، محصولات برومی مقاوم در برابر شعله (BFR) و پلی ونیل کلرید(PVC) هستند که موجب مناسب نبودن بازیافت آن ها به منظور استفاده در محصولات الکترونیکی جدید میشود. در سالهای اخیر استفاده از BFR و PVC بدلیل امتناع کارخانه ها در استفاده از آنها، کمی کاهش یافته است. یک تحقیق سوئیسی حاکی از آن است که 80 درصد از زباله های الکترونیکی شامل پلاستیک هایی است که عبارتند از:

آکرولونیتریل بوتادین استرین (ABS) ، آکرولونیتریل بوتادین استرین / پلی کربنات (ABS/PC) ، پلی استرین با فشار زیاد (HIPS) ، پلی فنیلین (PP) و پلی اورتان (PUR). متداولترین پلاستیک های مورد استفاده در کامپیوترها ،مانیتورهای کامپیوترهای خانگی و دستگاه های اداری ، ABS ، ترکیب ABS / PC و HIPS است. با اینکه حضور ABS / PC و HIPS در مطالعات قبلی گزارش شده است  و یا مقادیری از زباله های الکترونیکی که در دستگاه های تلویزیون و مانیتور های قدیمی نیز به چشم می خورد، ترکیب ABS / PC و HIPS در مانیتورهای LCD و CRT جدید وجود ندارد. پلاستیک های مورد استفاده در دستگاه های بزرگ و کوچک خانگی شامل اتد دی کربو مودیفینیل هستند، اتراکتابرو مودیفینیل و یا کادمیم در سطوح بالاتر از سطح حدود بخشنامه تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی زباله های اتحادیه اروپا و بخشنامه مواد خطرناک می باشند. به دلیل مسائل ذکر شده، مواد بازیافت شده اغلب به محصولات درجه پایینتر بازیافت می شوند (مثل عرشه کشتی یا سنگدانه ها در هموار سازی و آسفالت مجدد جاده ها).

شیشه :

شیشه را می توان به میزان صد در صد و بدون از دست رفتن کیفیت یا درجهی خلوص بازیافت کرد. با این حال، تفاوتهای بین ناخالصی های مورد استفاده در محصولات مختلف چالش هایی را در بازیافت شیشه از زباله های الکترونیکی به بار می آورد. ناخالصی ها، فلزات و روکشها (که جداسازی آنها کار دشواری است) بر کیفیت شیشه و پتانسیل استفاده نهایی آن تاثیر میگذارد.

قبل از سال 2009، شیشه بازیافت شده از صفحه نمایش های لامپ اشعه کاتودیک(CRT) در ساخت و تولید CRT های جدید (شیشه به شیشه) و گدازنده سرب به عنوان ماده گداز آور در پروسه های ذوب کاربرد زیادی داشت. اما پس از سال 2013 ، صفحه نمایش های کریستال مایع (LCD ها و صفحه نمایش های پلاسما (PDP) جای صفحه نمایش های CRT را گرفت. CRT ها هنوز هم بخش زیادی (حدود 60 درصد) از ضایعات الکترونیکی در برنامه های بازیافت را در بر دارند. به علت کاهش تقاضای بازار برای شیشه های CRT بازیافت شده، دفع و به عمل آوردن شیشه های سربی به یکی از چال شهای موجود در مدیریت زباله های الکترونیکی تبدیل شده است.

عناصر کمیاب روی زمین (REE ها) و فلزات فرعی (MM ها) :

REE ها حاوی 14 لانتانید طبیعی(Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb , Lu Ce, Pr, Nd, Pm, Sm, Eu) بعلاوه اسکادیوم (SC) و یوتریوم  (Y) هستند. از REE ها و MM ها به علت خواص الکترونیکی (Ta, Ga, Co , In ) ، مقاومت (Mo, Zr ) ، خواص آلیاژی (Cr, V) و خواص عملکردی (Ti , Re) در محصولات با تکنولوژی پیشرفته استفاده می شود. خواص منحصر به
فرد الکترونیکی، مغناطیسی، نوری و مقاومت و ویژگی های دیگر آنها موجب استفاده از آنها در پزشکی، برق، فتونیک شده است؛ مثلا در محصولات مصرفی عصر مدرن و جدید (مثل تلفنها، کامپیوترها، اتومبیل های برقی، پنل های خورشیدی و تلویزیون های ) LED در عین حال که REE ها و MM ها به عنوان عناصر مهم در زندگی شناخته شده اند، اما سرنوشت آنها و مشخصه های ماندگاری و دوام دوام آنها در محیط و محیط زیست تا حدود زیادی نامعلوم است. به علت هزینه های ذاتی بالا، فرصت های خوبی برای بازیافت محصولاتی که شامل REE و MM ها هستند وجود دارد (مثل اجزای الکترونیکی و پنل های خورشیدی). نئودیمیوم ، دیسپورسیوم، تربیوم ، یوتریوم ، و یوروپیوم جزء پنج REE برتر با اهمیت بسیار زیاد در صنایع تکنولوژی های بالا به ویژه در تولید انرژیهای پاک هستند. مگنت های نئودیمیوم مورد استفاده در اجزای الکترونیکی دارای دیسک سخت (هارد دیسک) 20 درصد کل تقاضای REE را به خود اختصاص داده اند. اما تکنولوژی های جدید مثل دیسک های نیمه هادی تقاضای REE مورد استفاده در هارد درایو ها را کاهش می دهد. دکتر علی صابر – دکتر سروش مرتضویان- دانشگاه نوادا امریکا

گروه صنعت و معدن- محبوبه فکوری: در حالی که برآوردها حاکی از سهم 4‌میلیونی ایران از تولید 20 تا 50‌میلیون تن زباله الکترونیکی در دنیا است، وزارت صنایع و معادن به دنبال تشویق سرمایه‌گذاران برای استحصال فلزات گرانبها از زباله‌های الکترونیکی است. این طرح که از سوی این وزارتخانه و سازمان حفاظت محیط‌زیست در دست تدوین است، در نظر دارد تا با اختصاص حمایت‌هایی به سرمایه‌گذاران تضمین دهد که سرمایه‌گذاری در این زمینه دارای جذابیت بسیار است و در مدت زمان اندکی بازگشت سرمایه خواهد داشت.

آیین‌نامه پسماندهای الکترونیکی

محمود لیائی، مدیرکل صنایع، برق الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع و معادن با اشاره به برگزاری جلسه اخیر وزارت صنایع با سازمان محیط‌زیست در اواسط خردادماه در رابطه با این طرح می‌گوید: «طی روزهای گذشته آیین‌نامه ساماندهی پسماندهای الکترونیکی از سوی سازمان محیط‌زیست تدوین و برای ارائه نظرات کارشناسی به این وزارتخانه ارسال شده و البته محیط‌زیست کارگروهی نیز در این زمینه تشکیل داده است.»

وی در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد می‌افزاید: «این آیین‌نامه هم‌اکنون در اختیار کارشناسان وزارت صنایع و معادن قرار گرفته است تا بتوانند نظرات کارشناسی خود را ارائه دهند.»

سود بالا برای سرمایه‌گذاران

به گفته لیائی، «با اطمینان می‌توان گفت کسانی که برای اولین بار در کشور شروع به سرمایه‌گذاری در این زمینه کنند، سود بالاتری نسبت به افرادی که بعد از آنها وارد این داستان می‌شوند، خواهند داشت؛ البته هنوز کسی برای استفاده از تسهیلات در این زمینه به وزارت صنایع و معادن مراجعه نکرده است.»

وی از کلیه سرمایه‌گذاران دعوت کرد که در زمینه بازیافت فلزات گرانبها از زباله‌های الکترونیکی وارد عمل شده و قول داد که وزارت صنایع از هیچ کمکی دریغ نکند».

18‌میلیون لاشه لامپ تصویر

هم‌اکنون حدود 3 تا 4‌میلیون کامپیوتر و 18‌میلیون تلویزیون لامپی از رده خارج در کشور وجود دارد، ضمن اینکه بسیاری از تلفن‌های رومیزی، قطعات الکترونیکی و دستگاه‌های ویدئو نیز به این آمار اضافه می‌شود که بسیاری از آنها دارای فلزات گرانبها در ترکیب ساختاری خود هستند.

در اکثر بوردهای مادربوردهای الکترونیکی مخصوصا موبایل یا مادربوردهای کامپیوتر که قطعات و وسائل زیادی دارد، از طلا و نقره به خاطر رسانا بودن به میزان زیادی استفاده می‌شود که البته در برخی بوردهای معمولی، مردم به راحتی نمی‌توانند طلا و نقره به کار رفته را تشخیص دهند.

از طلا تا آرسنیک

بررسی‌ها نشانگر این است که یک عدد رایانه رومیزی دارای 32‌درصد پلاستیک، 41‌درصد آلومینیوم، 61/0‌درصد طلا، فلزات سنگین و خطرناک نظیر کادمیوم، جیوه و آرسنیک، 2/0‌درصد آهن، 981/0‌درصد نقره و 7‌درصد سرب به کار رفته است. بنابراین می‌توان به راحتی محاسبه کرد که بازیافت 4‌میلیون رایانه، به جداسازی چه حجم عظیمی از عناصر ارزشمند یا حتی عناصر خطرناک خواهد انجامید.

تهران و شیراز، قطب بازیافت زباله‌های الکترونیکی

اما یکی از سوالاتی که در این میان مطرح است نحوه و مکان استقرار صنایع بازیافت زباله‌های الکترونیکی در کشور است. در این راستا وزارت صنایع دو قطب بزرگ تولید لوازم الکترونیکی در کشور یعنی تهران و شیراز را برای این امر در نظر گرفته است.

منطقه ویژه الکترونیکی

لیائی در این رابطه می‌گوید: «یکی از اولویت‌های وزارت صنایع و معادن برای استقرار این صنایع استان فارس و شهر شیراز که دارای منطقه ویژه اقتصادی الکترونیکی است و این شهر، به عنوان قطب الکترونیکی کشور مطرح است و بیشترین تولیدات الکتریکی کشور بعد از تهران را در اختیار دارد.»

وی می‌افزاید: «اولویت وزارت صنایع استان‌های تهران و فارس به عنوان دو مرکز بزرگ انباشت زباله‌های الکترونیکی در ایران است، اما اگر در سایر نقاط نیز سرمایه‌گذار مزیت نسبی را برای وزارت صنایع توجیه کند، استقبال می‌شود.»

این مقام مسوول در وزارت صنایع و معادن خاطرنشان می‌‌کند: «در آیین‌نامه‌ای که از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست تدوین شده، موارد به گونه‌ای در نظر گرفته شده که بخش خصوصی به بحث بازیافت زباله‌های الکترونیکی از دید یک بخش پربازده و تجاری نگاه کرده و راغب به سرمایه‌گذاری شود، در غیر این صورت اگر این انگیزه را نهادهای دولتی مثل وزارت صنایع و سازمان محیط‌زیست برای بخش خصوصی ایجاد نکنند این مساله بالفعل نخواهد شد.»

مساله حکومتی نیست

وی ادامه می‌دهد: «بخش خصوصی هنوز این دید مثبت را ندارد و فکر می‌کند که این یک مساله حکومتی است که حتما باید دولت بابت آن یارانه دهد؛ در صورتی که ازدیدگاه ما این طور نیست. شاید نیاز به اعطای یارانه به بخش خصوصی هم نباشد؛ چراکه اینقدر این طرح به لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر است که اگر کسی بدون حمایت دولت نیز این کار را انجام دهد، باز هم سود منطقی و بالایی را نصیب خود خواهد کرد، هرچند که وظیفه دولت حمایت است.»هم‌اکنون مقدار زیادی زباله‌های الکترونیکی به صورت انباشته شده در کشور وجود دارد که اگر یک‌بار این زباله‌ها تبدیل به مواد اولیه شود، حجم عمده‌ای از زباله‌های الکترونیکی کشور کاهش می‌یابد و بقیه نیز به صورت روزمرگی و به حالت عادی درمی‌آید.

طلا فقط در چیپ‌ست نیست

هم‌اکنون دیدگاه عموم مردم این است که اگر قرار است طلا از زباله‌های الکترونیکی استخراج شود، تنها مربوط به پایه‌های CPU و مجموعه ای از پردازنده ها و ریزپردازنده‌ها(chipset) است که روی بوردها قرار دارد، در صورتی که اکثر مدارات موجود در بوردهای الکترونیک، از طلا و نقره است به خاطر همین فلزات گرانبهای استخراج شده باز هم به چرخه تولید برمی‌گردد. این عمل عینا نظیر بازگشت سایر فلزات به چرخه تولید است.

برای شروع فقط سه‌‌میلیون دلار

اما سوال اساسی میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای این پروژه است که به گفته لیائی «تصور می‌رود که برای شروع به کار یک پروژه، سه‌‌میلیون دلار نیاز است.»هم‌اکنون این صنعت در ژاپن، آلمان و کشورهای اسکاندیناوی از پیشرفت‌های بسیاری برخوردار بوده است و خصوصا کشورهای اسکاندیناوی که اهمیت زیادی به محیط‌زیست می‌دهند و تولیدکنندگان عمده دستگاه‌های الکترونیکی هستند.در رتبه بعدی نیز آمریکا به عنوان قطب تولید سخت‌افزار مطرح است که حتی در اعلام بهترین شرکتی که از نظر سوددهی، آمارش در دنیا اعلام شده است یک شرکت در زمینه بازیافت زباله‌های الکترونیکی است که در دانمارک فعالیت می‌کند.

فرهنگ‌سازی با رسانه‌ها

مدیرکل صنایع، برق الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع و معادن می‌گوید: «بازگشت سرمایه در این زمینه بسیار سریع انجام می‌گیرد، در این راستا با توجه به ارتباطاتی که این وزارتخانه با رسانه‌ها و صداو سیما برقرار کرده است، در حال فرهنگ‌سازی برای جذب سرمایه‌گذاران هستیم.»

این طرح از پایان‌نامه‌ها درآمد

به گفته وی، بسیاری از دانشجویان دوره کارشناسی ارشد پایان نامه‌های خود را در این زمینه به صورت علمی تدوین خواهند کرد تا بتوان با روش‌های علمی تفکیک فلزات گرانبها را از زباله‌های الکترونیکی جدا کرد.

لیائی می‌گوید: «هم‌اکنون گوشی موبایل به‌عنوان یک پسماند الکترونیکی مطرح است، ولی ارزش افزوده ای که بازیافت این کالا ایجاد می‌کند، از ارزش افزوده کامپیوتر و تلویزیون نیز بیشتر است و به خاطر این امر نیز به این سمت می‌رویم که قطعات را از یکدیگر تفکیک کنیم.»

تفکیک سنتی زباله‌های الکترونیکی

وی اظهار می‌کند: «هدف وزارت صنایع و معادن این است که به صورت تخصصی در زمینه‌های خاص سرمایه‌گذاری صورت گیرد، یعنی یک سرمایه‌گذار فقط در زمینه بازیافت موبایل و سرمایه‌گذار دیگر در زمینه بازیافت کامپیوتر سرمایه‌گذاری کند تا کارتخصصی پیش رود.»

این مقام مسوول در وزارت صنایع و معادن می‌گوید: «هم‌اکنون تفکیک زباله‌های الکترونیکی در کشور به صورت سنتی صورت می‌گیرد و به صورت صنعتی و علمی نیست.»

پیشتازی ایران در تعویض تلفن‌همراه

وی می‌افزاید: «هم اکنون فناوری در موبایل بالا رفته است و بر همین اساس، سرمایه‌گذاری که در این زمینه وارد شود، می‌تواند به سرعت سرمایه‌گذاری برگشت پذیر و با توجیه اقتصادی داشته باشد. هم‌اکنون آمارهای بین‌المللی نشانگر این است که ایران در تعویض گوشی‌های تلفن همراه 3 ماه از اروپا جلوتر است.»

به گفته لیائی، «در اروپا هر 18 ماه یک‌بار گوشی‌های تلفن همراه خود را عوض می‌کنند و در ایران هر 15 ماه یکبار گوشی‌های تلفن همراه عوض می‌شود.»

طلا همیشه جذاب است

وی می‌افزاید: «بحث استخراج طلا، نقره و فلزات گرانبها از زباله‌های الکترونیکی به این دلیل از سوی وزارت صنایع و معادن نمایان می‌شود که جذابیت سرمایه‌گذاری نمایان شود، یعنی از آن وظیفه ای که ارگان‌های دولتی برای پسماندهای الکترونیکی دارند، کم نمی‌کند. بلکه به خاطر اینکه با توجه به اصل 44 شرکت‌ها و ارگان‌های دولتی نباید خود سرمایه‌گذاری کنند و این امر، یک امر حکومتی به حساب می‌آید، تشویق سرمایه‌گذاران صورت می‌گیرد.»لیائی می‌گوید: «وظیفه دولت و حکومت این است که در این زمینه سرمایه‌گذاری کند.»

انبوه تولید زباله‌ها در کشورهای در حال توسعه

به گزارش خبرنگار ما، در پنل‌های LCD ورق‌هایی استفاده می‌شود که خود این ورق‌ها دفعات بعد نیز قابل استفاده است، حتی مواد پلاستیکی و مس‌هایی که در کابل‌ها و سیستم وایرلینگ آن و باتری‌ها وجود دارد می‌تواند مورد استفاده مجدد قرار گیرد.

در این میان عمدتا عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری، تنوع طلبی در استفاده از تجهیزات کامپیوتری جدید و صادرکردن محصولات اسقاطی به کشورهای جهان سوم باعث تولید چنین میزانی از زباله‌های الکترونیکی شده است.

دنیا 40‌میلیون، ایران 4‌میلیون

آژانس اروپایی محیط‌زیست پس از یک بررسی و محاسبه انجام شده در همه کشورها گزارش داده که حجم سالانه ضایعات الکترونیکی در سال گذشته 40‌میلیون تن بوده که این رقم به معنای این است که سه برابر سریع‌تر از مجموع ضایعات و زباله‌های تولید شده توسط انسان در حال اضافه شدن است. در این میان هم اکنون بیش از 4‌میلیون رایانه از دور خارج شده در ایران وجود دارد.در این میان قانون زباله‌های تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی، بازیافت زباله‌های الکترونیکی به میزان 4کیلوگرم به ازای هر نفر را الزامی می‌کند، تولیدکنندگان موظفند بودجه طرح‌های بازیافت را تامین کنند و خرده‌فروشان باید خدمات بازپس‌گیری را در اختیار مشتریان قرار دهند.

دریافت هزینه اسقاط

بر همین اساس نیز در برخی از کشورها نظیر ژاپن، فروشندگان کالا مبلغی را به‌عنوان بازیافت می‌گیرند تا بعد از اسقاطی شدن کالاهای الکترونیکی، آنرا بار دیگر وارد چرخه بهره‌وری کنند.سرب و کادمیوم در صفحه مدارات،سرب و کادمیوم در نمایشگرها،جیوه در صفحات مانیتورهای تخت، کادمیوم در باتری‌های کامپیوتر، پلاستیک در کیس‌های کامپیوتر، کابل‌های معمولی از جمله خطرات ضایعات الکترونیکی هستند.

یک‌میلیارد رایانه در دنیای ما

برخی موسسات تحقیقاتی به این نتیجه رسیده‌اند که تعداد رایانه‌های موجود در جهان از مرز یک میلیارد گذشته است و این بدان معناست که بطور متوسط از هر 7 نفر در جهان، یک نفر از رایانه بهره‌مند است و این حاصل رشد 12‌درصدی تعداد رایانه‌ها در هر سال نسبت به سال گذشته است.ضمن اینکه پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که قرار است یک میلیارد رایانه در 6سال آینده در کشورهای در حال توسعه به فروش برسد.

در کنار این رشد چشمگیر، میزان زباله‌های الکترونیکی نیز روبه افزایش است. بنابراین با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی در عرصه کامپیوتر و الکترونیک عمر مفید این تجهیزات و کالاها در جهان 2 تا 3 سال و در ایران احتمالا تا 5 سال و یا بیشتر است.

با توجه به چنین آمار و ارقام‌هایی، دولت نیز به این نتیجه رسیده است که با تشویق سرمایه‌گذاران برای بازیافت قطعات الکترونیکی، علاوه بر تشویق سرمایه‌گذاران برای استقرار در شهرک‌های صنعتی ویژه، حمایت‌های بسیاری را از سرمایه‌گذاران انجام دهد.

شناخت قطعات الکترونیکی فایلی میباشد مناسب برای افراد مبتدی که به دنیای الکترونیک علاقه مند شدند و میخواهند وارد این دنیایی سرگرم کننده و لذت بخش شوند این افراد نیاز هست در قدم اول شناخت خوبی از قطعات الکترونیکی، عملکرد،کاربرد و ساختمان آنها پیدا کنند.در فایل شناخت قطعات الکترونیکی به بررسی کامل قطعات الکترونیکی به همراه تصویر میپردازد قطعاتی شامل : مقاومت و انواع مقاومتها، خازن و انواع خازن ها،دیود و انواع دیودها، سلف،ترانزیستور و انواع ترانزیستورها و کاربرد قطعات الکترونیکی پرداخته است.

مقاومت :

مقاومت جسم هادی دو سری است که در مقابل عبور جریان الکتریکی از خود مقاومت نشان میدهد و ولتاژ دو سر آن متناسب با جریان عبوری از آن میباشد.در واقع هر هادی الکتریکی از خود در مقابل عبور جریان الکتریکی مقاومت نشان میدهد که بسته به میزان این مقاومت جریان عبوری از آن هادی محدود میشود البته پارامترهای دیگری مانند طول هادی و میزان سطح مقطع آن نیز در مقدار عبور جریان موثر میباشد واحد اندازه گیری مقاومت اهم است. در الکترونیک مقاومت را با حرف R (ابتدای کلمه Resistor) نشان میدهند. 

خازن :

خازن وسیله الکتریکی میباشد که اثر خازنی در مدار ایجاد میکند. اثر خازنی خاصیتی میباشد که مقداری از انرژی الکتریکی به صورت میدان الکترواستاتیکی ذخیره میشود و بعد از مدتی آزاد میشود.در واقع خازن کار ذخیره سازی انرژی الکتریکی بصورت میدان الکترواستاتیکی انجام میدهد.ساختمان خازن از ورقه های هادی که بین آنها عایق قرار دارد تشکیل شده است .واحد اندازه گیری خازن فاراد میباشد.

دیود :

دیود وسیله ای است که جریان الکتریکی را از یک جهت عبور میدهد و در جهت دیگر در مقابل جریان از خودش مقاومت بسیار بالایی نشان میدهد دیود دارای دو سر به نامهای آند و کاتد میباشد.در جهت موافق (بایاس موافق) یعنی اینکه پلاریته مثبت منبع تغذیه به سر آند دیود متصل شود و پلاریته منفی منبع تغذیه با سر کاتد دیود متصل شود.در دیودهای معمولی ولتاژی که باعث هدایت جریان میشود حدود 0?6 میباشد یعنی ولتاژ اعمالی در بایاس موافق باید بیش از این مقدار باشد تا دیود شروع به هدایت جریان از خود نماید.

سلف :

سلف یا سیم پیچ قطعه ای میباشد که به وسیله پیچیدن سیم به شکل حلقوی ساخته شده است و میتواند انرژی الکتریکی را بصورت میدان الکترومغناطیسی در خود ذخیره نماید. سلف برخلاف خازن که الکتریسیته را بصورت میدان الکترواستاتیکی ذخیره میکرد عمل میکند یعنی الکتریسیته را بصورت میدان الکترومغناطیسی در خودش ذخیره میکند و بعد از مدتی میتواند آن را آزاد نماید.واحد اندازه گیری سلف هانری میباشد.

ترانزیستور :

ترانزیستور یک قطعه الکترونیکی میباشد که از سه پایه به نامهای امیتر ، بیس و کلکتور تشکلیل میشود ترانزیستور های از نیمه هادی های با نام سلسیوم و یا ژرمانیوم میسازند . ترانزیستورها عملکرد های متفاوتی در مدار دارند که بستگی به نظر طراح مدار دارد از جمله کاربردهای ترانزیستور مانند تقویت کننده جریان یا تقویت ولتاژ ، به عنوان منبع جریان و یا منبع ولتاژ ثابت و یا کلید زنی (قطع و وصل)  در مدار میتوان نام برد.

معرفی قطعات الکترونیک اکتیو (active) و پسیو (passive)